Συνομιλίες - Προκόπης Δούκας

Ο πρόλογος

Τον Προκόπη Δούκα τον συμπαθώ. Ιδιαίτερα μπορώ να πω. Είναι από τους ελάχιστους δημοσιογράφους που ο λόγος του και η στάση του σε πράγματα και καταστάσεις είναι ολοκληρωμένη και σταθερή χωρίς να αφήνει κενά και παραλειπόμενα. Ήμουν πολύ περίεργος ομολογώ για αυτήν την συνομιλία μαζί του αφού στο τραπέζι τίθενται θέματα σοβαρά πιστεύω στα οποία η μάζα των δημοσιογράφων δεν έχει δείξει τίμια προσέγγιση.

Το κυρίως θέμα

1). Δημοσιογράφος και μπλόγκερ. Πώς συμβιβάζονται αυτά τα δύο, πόσο μάλλον που αρκετά μεγάλη μερίδα δημοσιογράφων βλέπουν πολύ σκωπτικά την όλη αυτή κίνηση των μπλογκς;

Εύκολα. Το λάθος που κάνουν οι περισσότεροι δημοσιογράφοι, κυρίως από άγνοια, είναι οτι δεν μπορούν να διαχωρίσουν τα πραγματικά "web log",  από τα "παραδημοσιογραφικά  site", τα οποία είναι συνήθως απύθμενα ρηχά, ύποπτα καταγγελτικά και συνήθως εργαλεία παραεξουσίας και εκβιασμού - πολλές φορές από αποτυχημένους εκδότες/δημοσιογράφους/τσιράκια. Τα τελευταία καλά κάνουν και τα βλέπουν περιφρονητικά, έως και με απολύτως εχθρική διάθεση. Το ίδιο όμως (πρέπει να) κάνουν και οι πραγματικοί μπλόγκερ. 

Δεν θα συμμετάσχω στο παιχνίδι της αντιπαλότητας μεταξύ των παλαιών και των νέων μέσων. Και για τα δύο είδη υπάρχει χώρος και (αλληλοσυμπληρωματικός) ρόλος, αν και τα πρώτα υποχωρούν ραγδαία - και το μέλλον είναι με τα δεύτερα. Η "δημοσιογραφία των πολιτών" είναι μεγάλη κατάκτηση, απλώς χρειάζεται επιφυλακτικότητα και διερεύνηση της αξιοπιστίας αυτού που διαβάζεις. Κάτι που ισχύει και για τα παραδοσιακά μέσα - απλώς εκεί υπάρχουν εδώ και καιρό κανόνες, ασχέτως αν τηρούνται ή όχι στη χώρα μας. Στα νέα μέσα, τους ψάχνουμε ακόμη. 

2). Πολύς λόγος έχει γίνει για τα βαθύτερα κίνητρα των δημοσιογράφων σήμερα. Από παντού εξαπολύονται κατηγορίες περί ιδιοτέλειας, ρουφιανιάς και συμπόρευσης με την τωρινή εξουσία. Σας βρίσκει σύμφωνο αυτή η άποψη;

Δεν πρόκειται για μια ομάδα με "ενιαία" χαρακτηριστικά. Η δημοσιογραφία, σε μια χώρα που δεν σέβεται κανόνες πουθενά, είναι ένα "ξέφραγο αμπέλι", στο οποίο όποιος θέλει, δηλώνει ότι θέλει - χωρίς κανένα απολύτως κριτήριο, ούτε καν ενός πτυχίου ή γνώσης της ελληνικής γλώσσας. Σε αυτό το χώρο λοιπόν, όπως και στην πολιτική, η Ελλάδα εμφανίζει τα χειρότερα χαρακτηριστικά της  - και το πιο απεχθές της πρόσωπο. 

Τα χαρακτηριστικά που αναφέρετε είναι μόνο μερικά από αυτά που απαντώνται - και όχι μόνο τώρα, φυσικά. Μερικά ακόμα είναι ο "επαγγελματικός" εκβιασμός, η πλήρης έλλειψη παιδείας, η προχειρότητα, το θράσος, η τσαπατσουλιά, ο αφόρητος λαϊκισμός, το "χάιδεμα αυτιών" και πολλά ακόμα. Από την απόλυτη γελοιότητα ως την υποστήριξη των άκρων (ή και πράξεων του κοινού ποινικού δικαίου), η ευθύνη του δημοσιογραφικού κόσμου για την κατάντια της χώρας, είναι τεράστια.

Να έχετε υπ' όψιν σας πάντως, πως σε πολλά από τα πιο σοβαρά παραδοσιακά μέσα υπάρχουν ολόκληρες "νησίδες" σοβαρών και σκεπτόμενων επαγγελματιών, που δεν είναι τόσο προβεβλημένοι και μπορεί να συμφωνούν "με την εξουσία" - είναι αφέλεια να πιστεύει κανείς οτι η πλειονότητα των απόψεων στον Τύπο είναι "κατευθυνόμενες". 'Οπως και όλες οι υγιείς δυνάμεις συτής της κοινωνίας βρίσκονται "εν ύπνω" - και ευθύνονται βεβαίως για το οτι δεν φρόντισαν (όπως όλοι μας) να μην επιβληθεί το άθλιο...

3). Ποια η γνώμη σας για την δύναμη των μπλογκς; Μπορούν να αλλάξουν μία κατάσταση και να χαράξουν ένα καινούργιο κίνημα ή είναι απλώς μια άλλη "φιλολογική" τάση με ημερομηνία λήξης; 

Το είπα και πιο πάνω, είναι το μέλλον. Όχι, δεν θεωρώ οτι έχουν ημερομηνία λήξης. Απλώς, πρέπει να αναζητήσουν (και να αποκτήσουν) τη δική τους αξιοπιστία - κάτι που έρχεται μόνο με σοβαρότητα και κόπο. Το μπλογκ μπορεί να είναι ευνοήτως "ψυχοθεραπευτικό", αλλά πρέπει να γίνει κατανοητό οτι δεν υπάρχει για να βγάζουμε τα συμπλέγματα και απωθημένα μας, ανωνύμως. Υπό αυτή την έννοια, άλλα κοινωνικά μέσα, όπως το facebook, είναι πιο "έντιμα" - αν και η μπλογκόσφαιρα είναι μακράν πιο σοβαρή στο περιεχόμενο.

4). Μιλήστε μας λίγο για το δικό σας μπλογκ. Πότε μπήκε το μικρόβιο της ένταξης στην μπλογκόσφαιρα; Ποιο ήταν το κίνητρο; Για ποιο λόγο ένα ακόμα μπλογκ; 

Από ένα σχόλιο του old boy,  σε μια φράση που χρησιμοποίησα στο δελτίο. Είχε δίκιο και του απάντησα, απολογούμενος. Άρχισα να παρακολουθώ το μπλογκ του, μετά και άλλα - έ, δεν ήθελα και πολύ. Με γοητεύει ιδιαίτερα το προσωπικό editing, η δυνατότητα δηλαδή να διαμορφώσω το δικό μου layout, να συνδυάσω τη μουσική που θέλω να προσφέρω στους αναγνώστες. Και βέβαια, να εκφραστώ πιο προσωπικά - και όχι μόνο με την απρόσωπη δημοσιογραφική γλώσσα. Στην πορεία ανακάλυψα και τη χρησιμότητα του μπλογκ, ως προσωπικού αρχείου. Αυτό που πραγματικά υπήρξε η σύλληψη της ιδέας του μπλογκ: Ένα προσωπικό διαδικτυακό ημερολόγιο..

5). Η δημοσίευση απόψεων και σχολίων από ένα επώνυμο πρόσωπο όπως εσείς ενέχει τον κίνδυνο εξωραϊσμού του λόγου σας εν γένει για να μην τσαλακωθεί πολύ η δημόσια εικόνα ή να μην απογοητεύσει τρίτους;

Ναι, σαφέστατα έχει περιορισμούς. Όχι, δεν είναι αυτοί οι λόγοι που λέτε. Η επαγγελματική μου ιδιότητα και το γεγονός οτι μπορεί να θεωρηθεί οτι "εκμεταλλεύομαι" το όποιο κύρος της θέσης μου, με εμποδίζει. Δεν μπορώ, για παράδειγμα, να είμαι οξύς στους χαρακτηρισμούς μου, εναντίον δημοσίων προσώπων. 'Ομως το προτιμώ έτσι - και όχι μόνο γιατί ήθελα να δημοσιεύω και τα επαγγελματικά μου κείμενα ή τις συνεντεύξεις. Μήπως είναι πιο έντιμο, τελικά; Γιατί είμαι βέβαιος οτι πολλά από αυτά τα ακραία που γράφονται, δεν θα μπορούσαν να υποστηριχθούν (ούτε καν να εκστομιστούν), face to face. Αυτό είναι και το πρόβλημα με την ανωνυμία...

6). Πώς βλέπετε την καθημερινότητα ενός μπλογκ; Πρέπει κάποιος να γράφει καθημερινά για να έχει το μέσο αυτό λόγο ύπαρξης ή είναι κάτι που αφοπλιστικά και μόνο εξυψώνει το εγώ μας;

'Οχι και καθημερινά! Εντάξει, όποιος μπορεί και προλαβαινει, μακάρι. Εγώ γράφω κατά μέσο όρο, ένα κείμενο των 600 λέξεων, κάθε τρεις ημέρες. Μπορείς να γράφεις πολλά μικρότερα σχόλια, πολλές φορές την ημέρα. Εγώ προτιμώ το πιο ολοκληρωμένο και "αραιό". Δεν είναι απαραίτητα καλύτερο, απλώς μου ταίριαξε έτσι.

Πάντως, θέλει μια "τακτικότητα" και συνέπεια. 'Οταν ανοίγεις σχέση με τους "δέκτες", πρέπει να είσαι συνεπής "πομπός". Το καλό είναι οτι τίποτα δεν είναι υποχρεωτικό - και αυτή είναι και η γνησιότητα και η μαγεία του πράγματος.

7). Πώς σχολιάζετε τις ειδήσεις στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα; Πιστεύετε ότι δείχνουν την πραγματική εικόνα της Ελλάδος, των συλλαλητηρίων και των αγώνων ή παραλλάσσουν το κουτί των ειδήσεων για να χειραγωγούν το κοινό;

'Οχι, η εικοσαετία της ιδιωτικής τηλεόρασης (για να μην πάω πιο πίσω) ήταν ιδιαιτέρως παραμορφωτική για την Ελλάδα, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την καλλιέργεια μιας "φούσκας", που μόλις έσκασε. Και φυσικά, σε ένα εντελώς άναρχο τοπίο, χωρίς κανόνες και αδειοδότηση, ο κάθε "νταβατζής" προσπαθεί να επιβάλει τα συμφέροντα του και να χειραγωγήσει το κοινό. Αλλά όχι μόνο προς την κατεύθυνση που εννοείτε - προς όλες. 

8). Δίνεται η εντύπωση ότι όλοι οι τηλε-αστέρες δημοσιογράφοι ζουν σε έναν κόσμο που δεν έχει παντελώς καμία σχέση με την καθημερινότητα. Πιστεύετε ότι όντως και ανιδιοτελώς συμβαίνει κάτι τέτοιο ή κι αυτοί είναι φερέφωνα άνωθεν αφεντικών; 

'Ολα υπάρχουν. 'Οταν κάποιος κινείται στα όρια της γελοιότητας, με τα χαρακτηριστικά που ανέφερα πιο πάνω, δεν ξέρω αν το αυγό έκανε την κότα ή η κότα το αυγό. Η τηλεόραση πουθενά δεν διακρίνεται για το βάθος της, αλλά εδώ υπάρχει ένας κραυγαλέος πολιτικο-δημοσιογραφικός εσμός, που ευθύνεται για το χάλι της χώρας. Ως μη "τηλε-αστέρας", θεωρώ οτι έχουμε ολιγωρήσει φρικτά στην αυτορύθμιση του επαγγέλματος. 

Παραμορφωτικοί όμως της πραγματικότητας είναι και πολλοί πολίτες/μπλόγκερ, όπως και πολιτικοί σχηματισμοί. Η ευκολία με την οποία εκτοξεύονται χαρακτηρισμοί όπως "φασισμός", "χούντα", "κατοχική κυβέρνηση", "γερμανοτσολιάδες", "Τσοκλάκογλου" κλπ. είναι ενδεικτική της τριτοκοσμικής μας ανωριμότητας και της αδυναμίας μας να αναλύσουμε και να αξιολογήσουμε την κατάσταση. Επίσης καλό είναι να αναρωτηθούμε πόσο μπουρδολογική και επιπόλαια είναι μια κοινωνία που έχει αναδείξει *αυτούς* τους πολιτικούς και *αυτούς* τους δημοσιογράφους, "ψηφίζοντας" τους καθημερινά ή αρνούμενη να αναδείξει κάποιους άλλους, αξιολογότερους.

9). Μιλήστε μας λίγο για το 'ψώνιο' του dj. Η αγάπη σας για την μουσική φαίνεται και μέσω των εκπομπών σας στον KOSMOS 93,6. 

Το είχα από μαθητής, στα πάρτυ. Ως φοιτητής το έκανα και επαγγελματικά, για το χαρτζηλίκι. Και όταν άρχισα να εργάζομαι στο ραδιόφωνο, με την έκρηξη της ελεύθερης ραδιοφωνίας, το 1988, το ψώνιο έγινε επάγγελμα. Το πέρασμα μου στη δημοσιογραφία θεωρώ οτι δεν έπρεπε να μου το αφαιρέσει. Δεν καταλαβαίνω γιατί ο παραγωγός ραδιοφώνου πρέπει να είναι κάποιος που δεν μπορεί να σχολιάσει ένα πολιτικό γεγονός ή ο παρουσιαστής ειδήσεων είναι υποχρεωτικά ένας τύπος που έχει "καταπιεί την κρεμάστρα" και δεν ξέρει τίποτα από αισθητική και πολιτισμό. Αρνούμαι τέτοιου είδους διαχωρισμούς. 

Ευτυχώς λοιπόν, μου έχει μείνει ακόμα το μεράκι - κι ελπίζω να μη φύγει ποτέ. Κάθε απόγευμα εισπράττω τόσο ωραία συναισθήματα ευχαρίστησης και αναγνώρισης από τους ακροατές του Kosmos 93,6 - που σας διαβεβαιώ, αξίζει τον κόπο. Είμαι και σε μια φάση, που η συμπυκνωμένη εμπειρία μιας δισκοθήκης 35 ετών, αποδίδει, πιστεύω τα καλύτερα (dj με διακόσιους δίσκους και περιορισμένη γνώση, δεν είσαι). Το κάνω αφιλοκερδώς, για το κέφι μου - κι ελπίζω να μπορέσω να το συνεχίσω για πολύ καιρό. Και στο ΚΑΠΗ, dj ελπίζω να είμαι, γιατί μου αρέσει να προσφέρω - όσο μπορώ - αισθητική και ευχαρίστηση. 

10). Πώς βλέπετε το διεθνές μουσικό στερέωμα; Υπάρχει μεράκι για καινούργια πράγματα ή οι περισσότεροι μουσικοί αναλώνονται στα ίδια μουσικά μοτίβα; 

Η δεκαετία του "μηδέν" δικαιώνει το όνομα της, φοβούμαι, σε όλα τα επίπεδα. Πολύ μεγάλη ένδεια, εξ ού και οι πολλές διασκευές. Ωστόσο, στον παγκόσμιο μουσικό ωκεανό, υπάρχουν (και θα υπάρχουν) συνεχώς διαμάντια. Αρκεί να έχεις την παιδεία να τα εκτιμήσεις.

11). Μιλήστε μας λίγο και για την καθημερινότητά σας. Όταν δεν δουλεύετε τι κάνετε; 

Γράφω, σερφάρω, πάω σινεμά (και λίγο θέατρο), διαβάζω, ακούω μουσική, κάνω βόλτες, πάω σε συναυλίες, βγαίνω λίγο, γιατί δεν πίνω και πολύ. Καμιά φορά παίζω σε φιλικά μαγαζιά για το κέφι μου, ειδικά τις εποχές που δεν "εκτονώνομαι" μέσω ραδιοφώνου. Περπατάω γύρω από την Ακρόπολη, σχεδόν κάθε πρωί, κάνω γυμναστική και λίγο γιόγκα. Ασχολούμαι με τις οικογενειακές υποχρεώσεις, βλέπω φίλους και προσπαθώ να παρακολουθώ συνεχώς την επικαιρότητα - αν και κατά καιρούς παθαίνω λίγο "τάσεις φυγής". Μου αρέσουν τα ταξίδια και οι εκδρομές - αποζητώ όσο πιο πολύ μπορώ να κοιμάμαι στη φύση. Αλλά κι εκεί, η οικονομική κρίση περιορίζει τα πράγματα.

12). Πιστεύετε ότι η δημοκρατία στην Ελλάδα έχει μέλλον; Προσωπικά πιστεύω ακράδαντα ότι αυτό το μοντέλο πολιτεύματος απέτυχε παταγωδώς. Ο κοινοβουλευτισμός έχει καταντήσει ολιγαρχία όπου αποφασίζει και διατάσσει. Ποια είναι η άποψή σας;

Μόνο η δημοκρατία έχει μέλλον. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο αποδεκτό, πέραν της δημοκρατίας - εκτός από τη βελτιωμένη δημοκρατία. 'Οσο κι αν αφήσαμε τη δική μας να παραπαίει, η οποιαδήποτε προσπάθεια απαξίωσης (και όχι βελτίωσης) της δημοκρατίας είναι, εκτός από επικίνδυνη (και ύβρις για όσους έδωσαν την αρτιμέλεια ή τη ζωή τους για να αποκτηθεί), ενδεικτική του στρουθοκαμηλισμού, της μεσογειακής αυτοκαταστροφής και της τριτοκοσμικής μας επιπολαιότητας (σύμφωνα με την οποία πάντα φταίνε οι άλλοι). Εμείς, ως κοινωνία, επιτρέψαμε να μη συμμετέχουν στα κοινά οι πιο αξιόλογοι (αλλά ως επί το πλείστον φελλοί). Εμείς κοιμηθήκαμε τον "ύπνο του δικαίου", ενώ βλέπαμε τη φούσκα να μεγαλώνει. Εμείς ιδιωτεύσαμε, νομίζοντας οτι το σκάφος δεν θα πέσει στην ξέρα, ενώ αναδεικνύαμε συνεχώς αυτό τον πολιτικο-δημοσιογραφικό εσμό. Εμείς συμφωνήσαμε σιωπηρά να "τα παίρνουμε" πλαγίως χωρίς απόδειξη, με αυθαίρετα και "μέσα", με ψιλο-λαμογιές και πλήρη αναξιοκρατία. Εμείς πήγαμε και βάλαμε το κεφάλι μας στον ντορβά των διεθνών δανειστών μας. Εμείς νομίζαμε οτι θα ξεγελούσαμε για πάντα τους "κουτόφραγκους", παίρνοντας το χρήμα - και μη φτιάχνοντας υποδομές και θεσμούς. Τόσα χρόνια αρνηθήκαμε να ενεργοποιήσουμε το "αυτόματο γιαούρτι". Τώρα το λουστήκαμε εμείς. Ας βάλουμε μυαλό - και γρήγορα. Κι ας δουλέψουμε εντατικά και αυτοβελτιωτικά. 

 Ο επίλογος 

Ένα ευχαριστώ στον Προκόπη. Ελπίζω το ποδαρικό που μου κάνει με το νέο έτος να αφυπνίσει μπλόγκερς και εμένα τον ίδιο για μια ακόμα καλύτερη και αυτοβελτιωτική δουλειά. Σε όλα τα επίπεδα.